Vị tỳ kheo khi thọ dụng cơm canh phải cẩn thận khi ăn uống, không được làm đổ tháo, phải ăn uống gọn gàng, nhẹ nhàng và vén khéo. Ăn uống phải từ tốn, không được ngốn ngấu, cũng không được nhai từng hạt cơm một, miếng ăn phải vừa với miệng của mình, không được quá lớn mà cũng không được quá nhỏ.

Giới thứ hai mươi sáu này, Đức Phật đã dạy tổng quát về đạo đức cách thức ăn uống của một vị tỳ kheo tăng cũng như tỳ kheo ni rất đầy đủ, tuy đơn giản có mấy danh từ, nhưng nếu vị tỳ kheo nào lưu ý thì thấy cả một đạo đức về ăn uống của con người có giáo dục, có học thức.

Người có đạo đức thì không bao gờ phạm vào giới này, luôn luôn sống đầy đủ oai nghi chánh hạnh trong lúc ăn uống, khiến cho mọi người càng kính trọng Tăng và Ni. (139)

Chính những hành động tu tập đạo đức này là để ly dục ly ác pháp; là để tâm không phóng dật; là để tâm bất động trước các pháp và các cảm thọ; là để tâm đạt đến giải thoát hoàn toàn.

Hành động ăn uống là một hành động hết sức đạo đức đối với mình, nếu ăn nhanh quá, nhai thực phẩm không nhỏ dễ sanh ra bịnh tật làm khổ mình, còn ăn chậm quá làm mất thì giờ vô ích, ăn ngốn ngấu là tướng cố ăn, tham ăn, ăn như vậy là cách thức ăn của kẻ phàm phu tục tử, chớ không phải cách ăn của người có đạo đức, có giáo dục, người ăn uống không đúng cách khiến cho người khác chê cười và khinh bỉ.

Người tu sĩ đạo Phật khi ăn uống cần nên tránh cách ăn thô tháo như vậy, nó làm mất vẻ đẹp và phạm hạnh của người tu hành chân chánh của đạo Phật.

Người ở đời chỉ biết lo làm ra của cải để sống, ít có ai để ý về cách thức ăn uống, ai muốn ăn làm sao cũng được, hầu như họ xem thường về cách thức ăn uống, chỉ miễn ăn như thế nào cho no bụng mà thôi.

Nhiều khi chúng ta vô tình ăn uống giống như loài thú vật mà không biết mình là một con thú đang ăn tươi nuốt sống những miếng thịt của loài vật khác còn tươi máu chưa khô. (140)

Phật dạy cách ăn uống có đạo đức để con người vượt ra khỏi cách ăn uống của loài thú vật. Phàm làm người phải biết cách ăn uống như thế nào là con người và ăn uống như thế nào là con vật? Ăn uống đúng tư cách đạo đức mà Đức Phật đã dạy trong kinh giới thì mới trọn vẹn đạo đức làm người, bằng không xem thường sự ăn uống, coi chừng mà trở thành con thú vật không hay.

Chúng ta là tu sĩ của đạo Phật đã được học giới luật về ăn uống thì chúng ta phải nghiêm trì, đừng để vi phạm thì mới xứng đáng là những bậc Thánh Tăng và Thánh Ni; thì mới xứng đáng là bậc Thầy Trời Người. (141)

Vị tỳ kheo khi thọ cơm và thực phẩm vừa đầy bát, không được nhận đầy tràn, không được ém cơm, không được cơi ngọn, và không được xin thêm mang ở ngoài bát v.v..

Khi nhận bát cơm đầy tràn hoặc ém hoặc cơi ngọn tức là thầy tỳ kheo còn tham ăn mà tâm còn tham ăn thì còn tham tất cả, còn tham tất cả vật chất thế gian thì đi tu theo đạo Phật để làm gì? Chẳng có ích lợi gì cho mình cả mà còn làm mang tiếng xấu cho đạo Phật. Tốt hơn nên về đời mặc chiếc áo người cư sĩ còn quý hơn và không mắc nợ của đàn na thí chủ, mắc nợ đàn na thí chủ rất khổ, kiếp sau phải trả bằng thân trâu cày, ngựa cỡi hoặc làm tôi tớ trong nhà người trải qua nhiều đời kiếp.

Mục đích của đạo Phật là phải ly dục, ly dục tức là ly tâm tham. Vì thế người tu sĩ đạo Phật (142) phải cảnh giác khi ăn uống xem tâm mình còn tham ăn hay không? Nếu còn tham ăn thì nên quán thực phẩm bất tịnh hôi thúi, ăn nơi miệng thì còn dục lạc, nuốt khỏi cổ thì trở thành đồ uế trược, thấy mà ghê gớm và mùi hôi thúi khó chịu, nên dùng pháp như lý tác ý: “Thực phẩm là đồ bất tịnh, uế trược không nên tham ăn phải từ bỏ và viễn ly xa lìa”.

Tánh tham ăn là một tánh rất xấu, người ở ngoài đời có học đạo đức, họ còn từ bỏ tánh tham ăn, huống chúng ta là những tu sĩ đệ tử của Đức Phật, nương theo con đường Đạo giải thoát, mà không giải thoát được tham ăn thì còn giải thoát cái gì?

Người tham ăn là một người thiếu đạo đức làm người. Vì loài thú vật bản tánh tham ăn nên thường giết hại lẫn nhau, nếu con người không vượt ra hành động tham ăn thì cũng giống như con thú vật.

Đạo đức làm người không chấp nhận những người tham ăn, thế mà con người không học tập và xây dựng mình trên nền tảng đạo đức làm người từ bỏ tánh tham ăn, từ bỏ tánh tham ăn tức là tránh giết hại nhau và đấu tranh với nhau vì miếng ăn. Đừng vì miếng ăn mà chà đạp lên nhau thì còn đâu là đạo đức làm người.

Vì thiếu đạo đức làm người, con người giết con người (143) bằng mọi thủ đoạn độc ác hơn loài cầm thú.

Người tu sĩ đạo Phật cần phải cảnh giác xa lìa tâm tham ăn để giữ trọn giới luật của Đức Phật đã dạy về ăn uống, vì tham ăn là tánh rất xấu và ăn uống không đúng tư cách đạo đức làm người thì chẳng khác nào là con thú vật. Như vậy làm sao xứng đáng là đệ tử Phật và làm sao làm gương tốt cho tín đồ? (144)

Vị tỳ kheo không được thọ cơm quá nhiều, không còn chỗ để thọ canh, nghĩa là nhận cơm và canh vừa đầy bát mà thôi, không được dư thừa ra ngoài. Nếu sức ăn nhiều nên dùng cái bát lớn, chớ không nên dùng bát nhỏ, mà nhận cơm canh dư thừa ra ngoài, thì trông có vẻ vị tỳ kheo còn tham ăn quá độ.

Tánh tham ăn là một tật rất xấu, người ở ngoài đời mà còn tánh đó thì mọi người khinh chê và coi rẻ, huống chi chúng ta là những tu sĩ Phật giáo mà còn mang tánh đó thì tín đồ và người đời xem chúng ta ra gì.

Thà không làm tu sĩ thì thôi, nếu đã làm tu sĩ thì phải sống cho đúng cách, bỏ tánh tham ăn, còn tánh này thì không bao giờ tu giải thoát được. Tăng và Ni hãy lưu ý giới này, đừng xem thường mà chiếc áo tu sĩ chẳng ra gì. (145)

Đạo đức ở đời người ta cũng không chấp nhận tánh tham ăn, người tham ăn là người thiếu giáo dục đạo đức, vì vậy trẻ con đều mang tánh tham ăn, cho nên phải được giáo dục từ lúc còn thơ ấu, sau này lớn lên mới trở thành người có đạo đức không còn tham ăn, nếu không được giáo dục như vậy lớn lên chúng sẽ còn mang tánh tham ăn.

Người ta đừng nghĩ rằng người lớn không tham ăn, nếu không được giáo dục đạo đức, người lớn vẫn tham ăn như thường, thấy ai còn mang tánh tham ăn thì biết người đó thiếu giáo dục đạo đức về ăn uống.

Tham ăn là một tánh rất xấu cần phải được khắc phục, để thực hiện đạo đức làm người cho tốt đẹp. Người tu sĩ đệ tử của Đức Phật không nên vi phạm giới này, vi phạm giới này sẽ làm mất oai nghi tế hạnh phạm hạnh của người tu, khiến cho người khác có sự hiểu biết sẽ khinh chê Phật Pháp và sau này còn thọ tội ấy rất nặng, không thể tha thứ hoặc sám hối mà hết được.

Giới này dạy cách thức xới cơm và thực phẩm vào bát, nếu ăn nhiều thì dùng bát to, ăn ít thì dùng bát nhỏ, nghĩa là lấy cơm và đồ ăn không được đầy tràn bát mà phải lưng dưới bát, phải lấy vừa đủ ăn không được ém, không được cơi vun, vì ém và cơi vun chứng tỏ tâm còn tham ăn nhiều.

Như trên đã nói tham ăn là một tánh rất xấu, mà đã có tánh xấu (146) đó thì không thể nào gọi là người có đạo đức được. Người có đạo đức thì không bao giờ có tánh tham ăn, hễ có tham ăn thì không có đạo đức. Bản chất tham ăn là bản chất loài thú vật. Nếu người còn tham ăn là người còn mang bản chất thú vật.

Vì vậy, khi xới cơm vào bát vừa đủ ăn không được dư thừa ra ngoài, dư thừa ra ngoài tức là tham ăn. Mỗi mỗi hành động về sự ăn uống, nếu không giữ gìn nghiêm chỉnh giới luật này thì sẽ mang tiếng là người tham ăn, người tham ăn là người rất tệ và rất xấu.

Chúng ta là những tu sĩ Phật giáo phải giữ gìn giới luật này nghiêm chỉnh không được để vi phạm, nếu vi phạm là chúng ta đã tự đào mồ không những chôn mình mà chôn luôn cả Phật giáo. (147)

Vị tỳ kheo khi thọ thực, không được vội vàng ăn mà phải chờ dọn thực phẩm đầy đủ rồi mới ăn. Nghĩa là cơm và thực phẩm được dọn lên mâm bàn đầy đủ thì mới ăn, còn đang dọn thì không được ăn.

Người tu sĩ đệ tử của Đức Phật phải hiểu biết rõ ràng và tin tưởng trong những oai nghi tế hạnh nào mà giới luật đã dạy cũng đều rất quan trọng cho đời sống tu hành của mình. Về vấn đề ăn uống cũng vậy, phải hết sức cẩn thận, không được xem thường, mặc dù đang đói hết sức cũng phải giữ gìn nghiêm cẩn.

Lúc nào cũng gìn giữ oai nghi tế hạnh tề chỉnh, nghiêm trang, không được hốp tốp ăn đại, ăn đùa mà phải chờ dọn cơm lên đầy dủ và mọi người được mời thọ trai đều ngồi vào bàn xong, thì mình là người ngồi sau chót, nếu được mời trước tiên thì (148) mình ngồi vào trước, nhưng phải chờ đợi đủ mặt và mọi người bắt đầu ăn thì mình mới ăn.

Đây cũng là một hành động đạo đức dạy về cách ăn uống, nếu một người ngồi vào bàn ăn chưa dọn xong mà lo vội ăn là người thiếu đạo đức, người ngoài đời còn giữ gìn hành động đạo đức này không khéo người ta khinh chê huống là chúng ta, những tu sĩ đệ tử của Đức Phật thì càng phải ăn uống từ tốn không được hấp tấp, vội vàng trong những giờ phút thọ thực cùng với mọi người.

Chúng ta đừng nên xem thường những gì Phật đã dạy. Phật dạy những gì đều có một giá trị đạo đức giải thoát rất lớn cho đời sống của con người.

Xưa các Tổ đã không hiểu về giới luật đạo đức làm người làm Thánh Nhân nên các Tổ đã cho một trăm giới chúng học này là giới khinh, tội nhẹ và khinh thường nó, sự thật nó không khinh chút nào cả và tội nó cũng không nhẹ đâu, vì người phạm giới này sẽ làm cho người khác khinh chê Phật Pháp mà kẻ nào làm cho người khác khinh chê Phật Pháp thì kẻ đó phải chịu tội đọa địa ngục. Bởi, những giới luật này là đạo đức của con Người và Thánh Nhân, nó đều thể hiện những hành động đạo đức làm Người và làm Thánh Nhân rõ nét và cụ thể mà không ai chê được, nó còn mang đến sự lợi ích rất lớn cho đời sống của chúng ta trong suốt cuộc đời. (149)

Trên bước đường tu tập Thiền Định để giải thoát bốn sự khổ của kiếp người là: sanh, già, bịnh, chết. Nó là pháp môn ly dục ly ác pháp, đưa tâm con người đến chỗ thanh tịnh hoàn toàn, sống đầy đủ đức hạnh làm Người và Thánh Nhân. (150)

Vị tỳ kheo, khi ăn cần phải theo thứ lớp, món ăn nào ở gần thì nên lấy mà ăn, đừng vói tay lấy món ăn ở xa, vói lấy như vậy chứng tỏ tâm vị ấy còn tham ăn, và hành động vói lấy như vậy sẽ làm mất oai nghi tế hạnh trong khi ăn uống của người tu sĩ Phật giáo.

Trong tô hoặc đĩa thực phẩm đừng bươi móc lấy món ăn ưa thích hoặc ngon béo v.v.. tóm lại ăn không nên lựa món ăn.

Đối với người tu sĩ, ăn chỉ là món thuốc trị bịnh đói của thân tứ đại, ăn chỉ để nuôi sống thân tu hành, chớ không phải để trang điểm thân cho đẹp, ăn không phải để cầu ngon miệng, ăn không phải để tìm kiếm những món cao lương mĩ vị, người tu sĩ phải ý thức điều này vì sự tu hành nhằm mục đích ly dục ly ác pháp khiến cho tâm không phóng dật, làm cho tâm thanh tịnh, nhờ đó tâm mới nhập được các chánh định dễ dàng. Nếu ăn uống còn chọn thức ăn bổ béo có nhiều dinh (151) dưỡng thì đó là nô lệ cho thân tứ đại, sợ ốm, sợ gầy, sợ bịnh, sợ đau v.v.. Ốm, gầy, bịnh, đau là do nhân quả chứ không phải do chỗ ăn uống. Có nhiều người muốn ăn uống những thực phẩm đầy đủ dinh dưỡng thì lại không có mà ăn; lại có những người ăn uống thực phẩm đầy đủ dinh dưỡng mập, béo mà lại bịnh tật ốm đau. Cho nên người chạy theo ăn uống dinh dưỡng chỉ là một lý luận tham ăn để chạy theo dục lạc thế gian.

Ăn uống có dinh dưỡng hay không có dinh dưỡng đều do nhân quả, chứ không thể muốn mà có được; còn đau ốm bịnh tật cũng đều do nhân quả, chứ không phải do ăn uống đầy đủ dinh dưỡng mà không bịnh tật đau ốm.

Bởi vậy, một trăm giới chúng học là những hành động đạo đức rất cụ thể của những ai quyết đi tìm đường giải thoát của đạo Phật để ra khỏi cuộc đời đầy đau khổ này, thì nên tránh sự tham ăn tham uống.

Hành động lựa món ăn trong đĩa hoặc vói tay lấy món ăn ở xa hoặc móc trong bát mà ăn, là hành động thiếu đạo đức, thể hiện tánh tham ăn rõ nét. Người đời nhìn thấy hành động như vậy sẽ khinh chê, nhất là chúng ta những tu sĩ Phật giáo, nếu để người đời khinh chê thì còn gì giá trị Phật Pháp, nên tỳ kheo tăng và tỳ kheo ni, khi ăn uống phải dè dặt cẩn thận không được có những hành (152) động như vậy.

Là tu sĩ Phật giáo tất cả giới luật của Phật đã dạy không được bỏ giới nào, vì giới nào cũng dạy đạo đức làm Người, làm Thánh Nhân rất xứng đáng và có một giá trị giải thoát tuyệt vời. Chính những đạo đức trong giới luật đã dạy chúng ta xa lìa các ác pháp để có được một tâm hồn thanh thản, an vui và vô sự.

Tóm lại loài thú vật ăn uống để sống không có đạo đức, còn con người thì ăn uống vừa để nuôi thân sống mà cũng vừa thể hiện những hành động đạo đức không làm khổ mình khổ người. Ăn uống không phải vì miếng ăn mà ăn để sống, sống để tu hành thoát khổ. (153)

Vị tỳ kheo, khi thọ thực, phải ăn từ trên xuống dưới, chớ không được moi giữa bát mà ăn, không được ăn cơm không mà cũng không được ăn thực phẩm không. Phải ăn có thực phẩm và cơm hòa lẫn nhau mà ăn, ăn như vậy mới đúng cách của người tu sĩ đạo Phật.

Giới này Phật dạy rất kỹ về cách thức ăn uống. Ăn uống mà moi giữa bát tức là kiếm đồ ăn ngon, ăn như vậy tâm còn ưa thích ăn ngon tức là tâm còn dục, tâm còn dục tức là tâm còn ác pháp, tâm còn ác pháp tức là tâm còn đau khổ, tâm còn đau khổ tức là tâm chưa giải thoát, tâm chưa giải thoát tức là tâm còn phạm giới; tâm còn phạm giới tức là người tu sĩ không có đạo đức; người tu sĩ không có đạo đức thì đi tu để làm gì, tốt hơn là nên làm người cư sĩ ở ngoài đời tự làm lấy sống không mắc nợ đàn na thí chủ. Còn nếu muốn làm tu sĩ thì phải giới luật nghiêm chỉnh, đức hạnh hẳn hòi thì (154) sẽ đi đến giải thoát hoàn toàn.

Muốn giải thoát, thì trước tiên người tu sĩ phải tu tập về ăn uống không được moi giữa bát mà ăn hoặc lựa thực phẩm ăn không hoặc ăn cơm không rồi ăn thực phẩm sau, ăn như vậy tức là tâm chạy theo dục về ăn uống. Hành động đó khiến cho người cư sĩ nhìn thấy chê cười, khinh bỉ, họ bảo tu hành mà còn tâm tham ăn ngon, giống như trẻ con, không phải là người lớn

Vậy vị tỳ kheo đệ tử của Phật phải cố gắng khắc phục làm chủ sự ăn uống, giữ gìn oai nghi tế hạnh nghiêm chỉnh không nên để vi phạm những lỗi lầm nhỏ mọn này.

Ăn uống là một hành động đạo đức của con người cần phải biết, nếu không biết đạo đức về ăn uống thì không khéo sự ăn uống của chúng ta cũng giống như những con vật. Con vật không có đạo đức nên muốn ăn sao cũng được. Còn con người phải có những hành động tề chỉnh nghiêm trang hơn loài thú vật, nghĩa là phải có những hành động đạo đức biết cách thức ăn uống mới được gọi là con người.

Cho nên cái ăn uống của con người phải có tư cách đạo đức biết nhường nhịn trong bữa ăn rõ ràng, cụ thể mới là một con người, không còn là con vật. (155)

Con người cũng từ ăn bốc bằng tay, cắn xé bằng răng và lần lượt tu sửa biến dần thành những hành động của con người hơn để thoát ra kiếp thú vật bằng cách ăn với chén, bát, muỗng, nĩa, dao, đũa v.v..

Những hành động này được Đức Phật dạy trong giới luật để cho người tu sĩ có đầy đủ oai nghi tế hạnh đạo đức phạm hạnh của một vị Thánh tăng và Thánh ni.

Người tu sĩ đạo Phật cần lưu ý và giữ gìn cho trọn vẹn một trăm giới chúng học này, nó là hành động đạo đức của con người và Thánh Nhân về sự ăn uống. (156)

Vị tỳ kheo không bịnh, khi được phật tử cúng dường cơm và thực phẩm khô thì không được phép xin thêm canh hoặc sữa, đề hồ v.v..

Khi đi khất thực cơm canh không được để lẫn lộn nhau hay lấy cơm phủ lên canh và thực phẩm để xin thêm canh và thực phẩm nữa, đó là muốn cầu cho nhiều thực phẩm, vì tâm buông lung theo lòng tham ăn, nên tính việc ăn uống, chớ không phải có tâm tưởng nhàm lìa ăn uống. Người tu sĩ mà còn có tâm không nhàm lìa ăn uống thì không nên đi tu làm gì, vì có đi tu cũng chẳng ích lợi gì cho mình và cho người khác, nhiều khi còn làm ảnh hưởng chung cho các vị tỳ kheo phạm hạnh khác và làm cho kẻ khác khinh chê Phật giáo.

Vậy chúng tôi xin kêu gọi quý vị tỳ kheo tăng (157) và tỳ kheo ni hãy giữ gìn một trăm giới chúng học cho nghiêm chỉnh để Phật giáo không bị mai một và thường còn mãi mãi.

Xin quý vị đừng tưởng một trăm giới chúng học là giới khinh mà hãy xem nó là đạo đức của Phật giáo, là một nền tảng vững chắc trên đường tu tập đi đến giải thoát.

Phận sự của người xuất gia, dù khất thực được nhiều hay ít thực phẩm, dù đang ăn đều phải nhớ “thiểu dục là gốc, tri túc là cội nguồn giải thoát”.

Đạo đức và phạm hạnh của con người và tu sĩ không cho phép quý vị xem thường những giới luật này, nếu quý vị xem thường những hành động ăn uống về giới luật này, thì quý vị không phải là những con người có đạo đức, con người không đạo đức thì đạo Phật không chấp nhận là đệ tử của mình. Cho nên những tu sĩ phạm giới là những tu sĩ ngoại đạo, dù họ có dùng những danh từ mạo nhận là tu sĩ Phật giáo, nhưng chúng ta cũng dễ nhận ra qua đức hạnh giới luật. Xưa Đức Phật nêu lên một ví dụ: “Có một bầy bò trong đó có năm ba con dê, những con dê ấy cố gắng làm cho giống những con bò, nhưng không làm cách nào giống được, nên cuối cùng những con dê vẫn là những con dê (158)”.

Cơm canh tức là nói cơm và thức ăn, lấy cơm phủ trên thức ăn để xin thêm, đó là mong cầu nhiều thức ăn, vì lòng tham nên tính việc ăn uống, người tu hành tìm cầu sự giải thoát, chớ không phải đi tìm sự ăn uống, cho nên phải có tâm tưởng nhàm chán ăn uống. Người xuất gia tu hành dù được cúng dường nhiều thức ăn, khi ăn còn phải quán xét xem công đức tu hành của mình có xứng đáng thọ dụng bữa cơm này hay không?

Nếu thấy giới luật chưa nghiêm chỉnh, công đức tu hành chưa sâu, thì thọ dụng bữa cơm như ăn sỏi đá, vì nghĩ mình chưa xứng đáng thọ bữa cơm này, chớ có đâu lại tham ăn nhiều, cầu mong thực phẩm ngon. (159)

Bởi vậy, người tu sĩ chân chánh khi thọ bửa cơm luôn luôn nhớ đến hạnh “thiểu dục tri túc” làm gốc của người tu.

Hành động lấy cơm phủ lên thực phẩm để xin thêm đó là một hành đọng sai phạm rất lớn, đi ngược lại với đạo Phật, vì đạo Phật là Đạo ly dục ly ác pháp, có đâu lại tham ăn như vậy.

Nếu là người quyết tâm tu giải thoát thì phải tránh xa những hành động tham ăn này, không được tái phạm lại nữa. Là một người tu sĩ đệ tử của Đức Phật phải luôn luôn xa lìa lòng tham, nhất là tham ăn.

Đối với một vị tỳ kheo còn có lòng tham ăn, thì không nên làm một vị tỳ kheo, nên trở về đời sống cư sĩ, làm lại cuộc đời như bao nhiêu người bình thường khác, chỉ nên cố giữ gìn đạo đức nhân quả “không làm khổ mình khổ người” thì cũng được giải thoát an vui và hạnh phúc trong cuộc sống.

Tham ăn là một tánh xấu, làm người cần phải tránh sự tham ăn, vì hành động tham ăn còn là bản chất của loài thú vật, người mà còn tham ăn là người chưa có giáo dục đạo đức làm người.

Cách thức ăn uống như thế nào, để xứng đáng là người có đạo đức, muốn được vậy thì phải học giới luật cho thông suốt và còn phải tu tập rèn (160) luyện mọi hành động thân, miệng, ý của mình. Không ai từ trong bụng mẹ sanh ra mà biết tất cả đạo đức làm người làm Thánh Nhân. Vì thế, chúng ta thường có những hành động thiếu đạo đức mà không biết.

Trên thế gian này có rất nhiều tôn giáo, mỗi tôn giáo đều có dạy đạo đức cả, nhưng không được toàn diện, chỉ có đạo Phật mới có xây dựng giáo pháp của mình trên một nền tảng đạo đức nhân bản “Không làm khổ mình khổ người”. Chỉ có nền đạo đức này mới được đầy đủ toàn thiện, chuyển hóa loài người thoát kiếp làm chúng sanh và còn thoát ra mọi sự khổ đau của kiếp sống làm người.

Đạo Phật ra đời mang đến cho con người một nền đạo đức giải thoát, khiến cho người nào thực hiện được đạo đức này liền có một cuộc sống với một tâm hồn thanh thản, an vui, hạnh phúc. Vì thế, đạo Phật mới được gọi là Đạo giải thoát. (161)

Vị tỳ kheo, khi thọ thực nhìn vào bát của mình mà ăn, không được nhìn qua bát của người khác, nhìn qua nhìn lại bát của người khác, đó là hiện tướng tham ăn sanh lòng tật đố, đó là tự mình chuốc lấy sự khổ đau cho chính mình, tự mình trói buộc thêm cho mình. Đã bỏ cuộc đời, bỏ sạch hết không còn gì cả, chỉ còn ba y một bát để xin ăn, thế mà tâm còn tham ăn là nghĩa lý gì?

Nếu tánh còn tham ăn, thì không nên đi theo con đường của đạo Phật, mà hãy chọn con đường khác. Còn lòng tham ăn này mà đi tu theo Đạo Phật thì chẳng có ích lợi gì cho mình, và cho người khác, trái lại còn làm hại cho Phật giáo.

Nếu là vị tỳ kheo đệ tử của Đức Phật, phải xa lìa, phải từ bỏ lòng tham ăn này, thì con đường giải thoát kia mới mong đạt được. (162)

Đang ăn mà ngó nhìn vào bát của người khác là một hành động thiếu đạo đức, người ở ngoài đời người ta còn không làm như vậy huống chúng ta là những tu sĩ đệ tử của Đức Phật thì phải giữ gìn những oai nghi tế hạnh này mà trong giới luật Phật đã dạy, không được vi phạm, vì vi phạm giới này người đời sẽ khinh chê và xem thường Phật Pháp.

Đang ăn mà nhìn vào trong bát người khác là một hành động thiếu lịch sự, thiếu lễ độ, thiếu đạo đức về ăn uống. Giới này Phật dạy chúng ta phải sống có lịch sự, có lễ độ, có đạo đức trong lúc ăn uống. Tuy rằng một hành động ăn không nhìn vào bát người khác, mà ai đã thực hiện được có cả ba điều đạo đức tốt đẹp làm người, quý vị tu sĩ cũng như cư sĩ hãy giữ gìn giới luật này, đừng nên vi phạm. (163)

Vị tỳ kheo vì muốn thành tựu đạo nghiệp, nên khi thọ thực không được nhìn ngó hai bên, mà phải nhiếp tâm quán tưởng, ăn là giúp cho thân thể mạnh khoẻ để tu tập; ăn là vị thuốc trị bịnh đói của cơ thể, chớ không phải ăn để tìm cầu sự mập béo; Ăn cũng không phải để trang sức làm đẹp thân thể; ăn cũng không phải để cầu cho ngon miệng và cũng không cầu cho trường thọ sống lâu. Người tu sĩ không nên chọn những thức ăn bổ dưỡng có đầy đủ vitamin, theo như lời các bác sĩ Tây y và Đông y đã dạy, cách thức ăn uống như vậy là những người còn sợ chết, nhưng có ai tránh khỏi cái chết đâu, dù có ăn đầy đủ những chất bổ cũng không thoát khỏi thân vô thường này. (164)

Đối với người tu sĩ, mục đích ăn là để sống tu hành, bất kỳ cái gì ăn mà sống được là ăn, nhưng món ăn không có sự đau khổ của chúng sanh tức là không ăn thịt chúng sanh, vì ăn thịt chúng sanh là làm đau khổ chúng sanh là gieo nhân ác. Thực phẩm nào ăn vào mà không làm đau khổ thân dù ngon hay dở, dù bổ hay không bổ đều ăn cả, còn thực phẩm nào có ngon bổ đến đâu mà ăn vào sanh bịnh tật đau khổ thì nhất định không ăn. Đó là trí tuệ của người tu sĩ.

Cho nên người tu sĩ đệ tử của Đức Phật, luôn luôn phải giữ chánh niệm hiện tiền, đừng để tâm tán loạn chạy theo ăn uống ngon ngọt, nhưng khi nuốt vào khỏi cổ thì phải xem như nuốt những đồ bất tịnh, uế trược.

Vị tỳ kheo khi thọ thực phải tư duy: “Ăn cơm đây do con người làm ra rất khó nhọc và nặng nề bằng cả công sức, kể ra trong bát cơm này, người ta làm ra phải đổ mồ hôi quá nhiều mới có, tính ra mỗi hạt cơm là mỗi hạt mồ hôi, cơm này làm ra được rất gian nan, cực khổ, vậy khi ta nuốt khỏi cổ rồi, nó trở thành đồ bất tịnh, trải qua cách đêm biến thành đồ nhơ nhớp, hôi thúi, trước kia nó mới làm ra là đồ ngon ngọt thơm tho, thấy nó là bắt thèm muốn ăn, còn bây giờ thì không muốn nhìn”.

Vị tỳ kheo người tu sĩ đệ tử của Đức Phật cần (165) phải suy nghĩ như vậy và còn suy nghĩ hơn nữa: “Nếu ta tham ăn uống sau này sẽ đọa vào ba đường khổ: Địa Ngục, Ngạ Quỷ và Súc Sanh”. Suy tư như vậy từ đó tâm ta sanh ra nhàm chán và xa lìa ngũ dục lạc thế gian, chớ đừng theo miệng lưỡi của Thiền Đông Độ: “Đói ăn khát uống mệt ngủ liền”. Đó là lời nói để che đậy hành động phạm giới, phá giới, phi đạo đức và tự dối tâm mình để chạy theo dục thế gian, mà cứ ngỡ rằng mình đã là “tự tại vô ngại”, không ngờ đã bị ngũ dục lạc xỏ mũi và cũng vì sợ người khác chê cười, nên túng thế phải dùng những lời nói che đậy lòng tham đắm của mình và cũng để lừa đảo tín đồ.

Vị tỳ kheo đệ tử của Đức Phật, phải sáng suốt và cảnh giác, đừng để những ngôn ngữ của các vị Tổ Sư Thiền Đông Độ tự lừa đảo mình, lừa đảo người. Đã biết bao nhiêu người dùng câu nói này, tự lừa dối mình và dối người, chỉ huênh hoang trong ngôn ngữ mà tu hành chẳng ra gì.

Với tâm của quý vị, giải thoát quý vị đều biết rất rõ ràng và không giải thoát quý vị cũng biết rất rõ đừng dùng ngôn ngữ “vô sở đắc” tự lừa dối mình dối người thì không tốt.

Vậy từ đây, giới luật này (100 giới chúng học) quý vị cần phải giữ gìn nghiêm chỉnh, để tìm lấy con đường giải thoát chân thật nơi tâm của quý vị, đó là đạo đức không làm khổ mình khổ người. (166)

Một trăm giới chúng học là một trăm hành động đạo đức không riêng cho các vị tỳ kheo tăng và tỳ kheo ni mà cho tất cả mọi người, ai ai cũng cần phải học tập và trau dồi đạo đức này để không làm khổ mình khổ người và hưởng được một đời sống hạnh phúc an vui. (167)

Vị tỳ kheo không nên ăn miếng cơm to quá, cũng không nên ăn miếng cơm quá nhỏ, cũng đừng ăn giống như người dâm nữ, mỗi lần ăn hai ba hột cơm. Phải ăn vừa miệng, ăn phải chậm chạp, từ tốn, nhẹ nhàng, ăn phải giống như con Tượng Vương ở trên núi tuyết, ăn miếng kia vào miệng rồi, lấy vòi tém miếng sau để sẵn, cơm trước nuốt xong và tiếp miếng cơm sau vào miệng cứ thế tuần tự cho đến khi ăn xong bữa.

Trên đây, Đức Phật dạy cách ăn uống rất rõ ràng đầy đủ oai nghi đức hạnh của một vị tỳ kheo. Cách thức ăn như vậy không thể ai chê được, kẻ phàm phu tục tử ăn nhiều cách, nhưng ta xét thấy không có cách nào ăn uống oai nghi tề chỉnh bằng cách ăn của người tu sĩ đệ tử Đức Phật.

Thế mà, vị tỳ kheo không để ý hoặc xem (168) thường lời dạy “giới luật về ăn uống” của Đức Phật đến đổi đi, đứng, nằm, ngồi, ăn uống, nói nín đều thô lỗ như kẻ phàm phu tục tử.

Vị tỳ kheo đệ tử của Đức Phật phải nhớ ăn, uống, đi, đứng, nằm, ngồi v.v.. Phải như Tượng Vương không được phạm vào một trăm giới chúng học này. Vì phạm vào một trăm giới chúng học này quý vị tỳ kheo tăng và tỳ kheo ni sẽ không bằng người có đạo đức ngoài đời và như vậy người ta sẽ khinh chê Phật Pháp cho rằng Phật giáo không có dạy đạo đức làm người và làm Thánh Nhân.

Nếu ai bảo rằng đạo Phật không có đạo đức thì hai trăm năm chục giới tỳ kheo tăng và ba trăm bốn mươi tám giới tỳ kheo ni, không phải là đạo đức của đạo Phật sao?

Đạo đức của đạo Phật rất rõ ràng và cụ thể, mỗi mỗi hành động trong cuộc sống hằng ngày đều thực hiện toàn thiện không làm khổ mình, khổ người và khổ tất cả chúng sanh thì không thể nào có ai chê trách được rằng đạo Phật không có đạo đức. Vậy mà tu sĩ Phật giáo hiện giờ luôn luôn phá giới, phạm giới tức là phá đạo đức của mình, phá đạo đức của mình tức là làm khổ mình, khổ người và làm khổ chúng sanh, cho nên phần đông tu sĩ Phật giáo hiện giờ không hiểu đạo đức của đạo Phật, họ chỉ hiểu đạo đức của đạo Phật là một (169) thứ đạo đức mê tín mà Phật Giáo Đại Thừa dựng lên. (170)

Vị tỳ kheo, khi thọ thực không được hả miệng to để bỏ cơm vào. Hành động hả miệng to bỏ cơm vào là hành động quá thô lỗ của kẻ phàm phu tục tử, không phải của người có giáo dục đạo đức. Người tu sĩ đệ tử của Phật cần nên tránh xa hành động thô tháo này, nó thô lỗ và xem rất dị kỳ khi hả miệng to bỏ cơm vào. Cho nên Phật chế giới này là để ngăn chặn hành động ăn uống quá thô tháo của một số tỳ kheo còn tâm tham ăn, chưa chịu xả bỏ xa lìa, nhìn thấy thực phẩm đồ ăn là đã muốn bốc hốt ăn liền, làm như đã nhịn đói hai ba ngày.

Vị tỳ kheo phải tập làm chủ thắng tâm mình, đừng để tật nào tánh nấy theo kiểu phàm ăn của thế tục thì rất là khó coi và nhất là tu sĩ lại càng khó coi hơn. (171)

Hành động phi oai nghi tế hạnh như vậy sẽ làm mất phạm hạnh của vị tỳ kheo. Người đời nhìn thấy, họ sẽ xem thường các vị tỳ kheo, không những riêng một người mà chung cho tất cả các vị khác, “Một người làm xấu cả bọn mang nhơ”.

Người há miệng to ăn uống như vậy không phải tư cách của người có đạo đức. Như trong kinh giới đã dạy “ăn cơm chẳng đặng há miệng to”. Đây là một hành động đạo đức đối với mình, còn nếu tự mình làm xấu cho mình khiến mọi người khinh chê mình, phải nói hành động này là hành động thiếu đạo đức đối với bản thân.

Vậy quý vị tỳ kheo tăng và tỳ kheo ni cùng tất cả cư sĩ nam nữ và mọi người phải giữ gìn giới hạnh này để mình có đạo đức đối với mình, đừng để bị mọi người ở đời chê bai. (172)

Vị tỳ kheo, trong khi thọ thực, miệng đang nhai cơm, thì không được nói chuyện, phải im lặng mà ăn, phải giữ gìn trang nghiêm, thanh tịnh trong giờ thọ thực, phải nghiêm tịnh giữ chánh niệm trong khi đang ăn. Có giữ gìn oai nghi tế hạnh trong ăn uống như vậy thì mới xứng đáng là vị đệ tử của Đức Phật.

Cơm còn nhai trong miệng mà nói chuyện, đó là thói quen của người thế tục và của ngoại đạo, chớ oai nghi tế hạnh của một vị đệ tử Đức Phật thì không bao giờ có vi phạm như vậy. Nếu đang nhai cơm mà nói chuyện thì không phải tu sĩ đạo Phật, đó là tu sĩ ngoại đạo, giới luật này đã xác định như vậy. Vị tỳ kheo nào vi phạm thì tất cả tín đồ xem đó là tu sĩ ngoại đạo mang danh Phật giáo.

Nếu khi đang ăn, có vị thượng tọa kêu thì chỉ (173) thoát ra tiếng “dạ” đừng nên nói gì nhiều.

Khi đang ăn, có người đem thêm đồ ăn, thấy vừa đủ ăn, thì chỉ cần ra dấu ngăn lại chớ không nên nói: “Thôi đủ rồi, không dùng nữa”, chỉ bấy nhiêu lời còn không nói, huống là nói chuyện tào lao, chuyện phiếm, chuyện ngoài đường trong bữa ăn sao?

Các vị tỳ kheo cần nên nhớ kỹ đừng để vi phạm mà người đời khinh chê Phật Pháp.

Ăn cơm mà nói chuyện, không đúng tư cách đạo đức của người tu sĩ đệ tử của Đức Phật, người ở ngoài đời có giáo dục đạo đức, ăn cơm người ta còn không nói chuyện, huống là chúng ta những tu sĩ tỳ kheo tăng và tỳ kheo ni ăn uống lại nói chuyện sao? Chúng ta phải giữ gìn nghiêm chỉnh không được vi phạm giới này.

Giới luật này xem thì dễ, nhưng thói quen, tật nói chuyện trong bữa ăn đã nhiễm lâu đời thành một thói quen, xem vậy chớ không dễ giữ gìn được cần phải cố gắng hết sức mới có giữ được, chớ nên khinh thường. (174)

Người Ấn Độ hay dùng tay bốc cơm ăn, do đó mới có vắt cơm để cách xa thẩy vào miệng. Vị tỳ kheo khi ăn uống không được nắm thực phẩm ném vào miệng mà phải nhẹ nhàng bỏ vào miệng một cách khéo léo, gọn ghẽ, đó là theo phong tục người Ấn Độ, còn người Việt Nam thì không được ăn như vậy mà phải bằng muỗng hoặc đũa. Phong tục Ấn Độ bốc ăn còn rất gần với loài thú vật như: khỉ,vượn v.v..

Xưa, trong thời Đức Phật còn sống trong các bộ lạc, con người chưa phát minh ra muỗng, đũa, nĩa, dao v.v.. Nên thường dùng tay và răng như loài thú vật bốc ăn hoặc cắn xé v.v..

Nếu bảo rằng dân tộc Ấn Độ ăn bốc còn tất cả các dân tộc khác thì không ăn bốc. Như chúng tôi đã dạy ở trên con người chỉ là một loài động vật như muôn ngàn loài động vật (175) khác, nhờ có phát minh đủ mọi phương diện nên tiến hóa dần ra khỏi loài động vật, đến ngày nay mới có những hành động của con người thật là người. Hiện giờ con người trên hành tinh này toàn bộ còn ăn bốc cả, chưa phải thật sạch.

Tại sao chúng tôi dám quả quyết và xác định như vậy?

Xin thưa cùng quý vị nên lưu ý, khi ăn cái bánh hoặc trái cây, cục kẹo quý vị đều dùng tay cầm bốc ăn, vậy mà quý vị cho rằng giới luật của Đức Phật chế ra là lỗi thời trong thời đại khoa học văn minh này.

Giới luật của Đức Phật chế ra từ xưa đến giờ, theo chúng tôi nghĩ không có giới nào lỗi thời cả, chỉ có con người của chúng ta là còn lỗi thời và lạc hậu. Vì còn lỗi thời và lạc hậu nên có những hành động thiếu đạo đức, thường làm khổ cho nhau, đó là chúng ta còn mang bản chất của loài thú vật, còn có những hành động của loài thú vật là còn lỗi thời và lạc hậu.

Như vậy giới luật dạy cách thức ăn bốc này có lỗi thời không?

Theo chúng tôi thiết nghĩ không bao giờ có giới luật nào của Đức Phật chế ra mà lỗi thời cả, chỉ có các Tổ cho giới luật của Phật lỗi thời là vì (176) các Tổ còn mê tín, lạc hậu và lỗi thời.

Giới luật nào của Đức Phật cũng dạy những điều đạo đức cho con người để không còn mê tín, lạc hậu và thoát ra khỏi kiếp loài cầm thú, chuyển hóa trở thành những con người tốt đối xử với nhau có đạo đức hơn và không làm khổ cho nhau, thường đem lại sự an vui, hạnh phúc trên hành tinh này.

Vậy khi chúng ta cầm bốc một cái bánh cục kẹo bỏ vào miệng ăn đều phải nhẹ nhàng, từ tốn và vén khéo có tư cách trong ăn uống, nếu không tập luyện và trau dồi những hành động đạo đức này thì chúng ta ăn uống không khác gì con thú vật.

Trong thời Đức Phật còn tại thế Ngài đã dạy cho các đệ tử cách thức bốc ăn uống phải nhẹ nhàng bỏ vào miệng không được để thực phẩm ở xa ném vào, ở xa ném vào miệng trông rất thô lỗ giống như trẻ con ném “lỗ đáo”.

Sử dụng muỗng, đũa khi ăn cũng phải khéo léo gọn gàng và nhẹ nhàng, không được thô tháo.

Cách thức ném thực phẩm vào miệng để ăn, đó là làm trò của loài khỉ, vượn, đó cũng là những trò chơi của trẻ con vừa ăn uống vừa chơi giỡn với nhau, chứ người lớn không ai làm như vậy cả.

Người tu sĩ đạo Phật không thể ăn uống đùa (177) chơi như vậy được, vì những hành động đó sẽ làm mất oai nghi tế hạnh ăn uống của vị tỳ kheo đệ tử Phật. Hành động đó là một hành động trẻ con, giới luật này nhắm vào dạy những chú sa di tuổi còn trẻ thơ.

Người tu sĩ khi ăn uống làm như vậy chẳng khác nào như chuyên gia xiếc làm trò cho thiên hạ xem mà mọi người chẳng ca ngợi khen tặng, trái lại còn cười chê và bất kính Phật, Pháp, Tăng. Cho những vị tỳ kheo là bọn tu sĩ Phật giáo ăn uống như trẻ con.

Do đó mỗi mỗi hành động của người tu sĩ (vị tỳ kheo tăng và vị tỳ kheo ni) không những riêng ăn uống mà còn tất cả những hành động khác phải hết sức cẩn thận và ý tứ như trong giới luật của Đức Phật đã dạy.

Nếu không cẩn thận và ý tứ người tu sĩ sẽ bị mọi người xem thường và chẳng còn cung kính như bậc Thánh Tăng. Bởi vậy làm Thánh Tăng rất khó, những hành động phải đúng bậc Thánh mới được gọi là Thánh, sơ hở một chút là thiếu đức hạnh liền, thiếu đức hạnh làm Người, làm Thánh thì còn ai xem ra gì. (178)

Vị tỳ kheo, khi thọ thực không được để cơm và thực phẩm rơi rớt, ăn uống phải vén khéo, gọn gàng, không được bừa bãi cơm và thực phẩm tung tóe làm chỗ ăn trông bẩn thỉu và mất vệ sinh.

Khi ăn trái cây hoặc bánh, không nên cầm nguyên trái cây hoặc nguyên cái bánh, cùng miếng mứt cắn một phần hoặc một nửa mà ăn, cần phải bẻ hoặc cắt nhỏ cho vừa miệng rồi mới dùng đũa, muỗng múc hoặc gắp mà ăn. Những hành động làm như vậy, tức là tư cách ăn uống của con người vừa giữ gìn vệ sinh và cũng vừa giữ được tư cách ăn uống trang nhã lịch sự. Hầu hết hiện giờ mọi người khi ăn bánh, mứt, trái cây v.v.. đều dùng tay cầm và răng cắn ngang ăn giống như một con thú vật đang ăn, trông rất thô lỗ và không vệ sinh.

Tất cả các loại bánh và trái cây như: bánh tráng, bánh tét, bánh (179) ít, dưa gang, dưa hấu, cam, quít, bưởi, bôm, lê, chuối v.v.. đều phải bẻ hoặc cắt nhỏ ra rồi dùng muỗng, nĩa, đũa mới ăn, thì trông rất là lịch sự và thanh nhã của những người có đạo đức.

Tu sĩ, nhất là những vị tỳ kheo tăng và tỳ kheo ni thì không được cắn ngang mà ăn. Cần phải giữ hạnh này không được vi phạm. Vì vi phạm oai nghi tế hạnh giới luật này, là vị tu sĩ thiếu giáo dục đức hạnh của đạo Phật, là kẻ phạm giới, là những người không xứng đáng trong đạo Phật.

Ăn uống phải vén khéo không được để rơi rớt, vì rơi rớt trông nơi chỗ ăn bẩn thỉu giống như chổ ăn của thú vật. Muốn thoát ra bản chất của loài thú vật thì sự ăn uống phải được vén khéo và vệ sinh không được ăn uống theo kiểu ăn lấy no.

Đức Phật dạy các vị tỳ kheo tăng và Ni ăn uống không được rơi rớt để giữ đức hạnh trang nhã, thanh lịch xứng đáng trở thành những đệ tử của Đức Phật, những bậc Thánh Tăng và Thánh Ni.

Tỳ kheo tăng và tỳ kheo ni là những người quyết tâm đi tìm con đường giải thoát của đạo Phật, thì không lý nào những đạo đức giải thoát mà Đức Phật đã dạy lại không chấp nhận thực hiện và giữ gìn nghiêm túc để được tâm hồn giải thoát hay sao? (180)

Giới luật của Đức Phật là một đạo đức giải thoát, là một pháp môn tu tạp, trau dồi thân, tâm để làm chủ bốn sự khổ đau của kiếp người, nếu Tăng, Ni không giữ gìn giới luật nghiêm túc và không lấy giới luật tu tập và trau dồi thân tâm thì chẳng bao giờ có giải thoát, dù có ngồi thiền, niệm chú, tụng kinh, niệm Phật đến trăm kiếp cũng không làm chủ sanh, già, bịnh, chết được. (181)

Vị tỳ kheo, khi ăn uống không được cố ăn cho đầy miệng, cho hai má bùng ra giống in như khỉ đột ăn, không nên cơm ăn trong miệng còn mà lại và thêm, phải nhai nuốt cho hết rồi mới và miếng khác.

Ăn uống ngốn ngấu đầy miệng và vội vàng thì đó không phải là đức hạnh của người tu sĩ, mà là người thế gian thiếu giáo dục đạo đức về ăn uống, thường những người ở ngoài đời có giáo dục đạo đức còn không ăn uống như vậy, huống là chúng ta những tu sĩ Phật giáo mà còn vi phạm giới luật dạy về ăn uống như vậy được sao?

Người tu sĩ phải có đạo đức hơn người ngoài đời, cớ sao lại còn vi phạm những điều vô đạo đức thông thường như vậy, thì làm sao xứng đáng là người gương hạnh đạo đức cho tín đồ. Ăn uống như khỉ đột thì sao gọi là người tu, người tu mà (182) làm trò hề cho người xem thì thật là sỉ nhục.

Trong cuộc đời tu hành của chúng tôi, chúng tôi có gặp một vị tỳ kheo tăng ôm đầu gối, giả làm cây đờn cò kéo “ò, e” khiến cho thiên hạ cười “vỡ bụng” hay là cười người tu sĩ Phật giáo tu hành “đời chẳng ra đời, đạo chẳng ra đạo”.

Bởi, giới luật không nghiêm túc nên mới sản xuất những loại tu sĩ ca hát như vậy, thật là trái với giới luật của Đức Phật đã dạy, khiến cho Phật Pháp càng ngày càng suy đồi, chánh pháp càng ngày càng mất, chỉ còn lại một thứ giáo pháp tà ngoại, phi đạo đức của số hệ phái Phật giáo phát triển.

Nếu vị tỳ kheo đệ tử của Đức Phật, tìm cầu sự giải thoát thì cần nên tránh xa những hành động ăn uống phi phạm hạnh, phi đạo đức như vậy, nó làm mất oai nghi tế hạnh của người tu sĩ đạo Phật và giết chết con đường tu giải thoát của vị ấy.

Hỡi các vị tỳ kheo tăng và các vị tỳ kheo ni! Các vị có tin một trăm giới chúng học này tội nhẹ hay không? Điều này chúng ta tự xét khi chúng ta phạm vào những giới luật này thì Phật Pháp có suy đồi không? có bị mọi người khinh chê Phật giáo không? Nếu có tức là tội rất nặng. Vả lại, những hành động của giới luật này dạy toàn là đạo đức thiện của một người có giáo dục trong những gia đình Phật giáo. (183)

Chúng ta là những người tu tập làm theo hạnh của Thánh Hiền, cớ sao lại còn sai phạm những lỗi lầm này? Những lời Phật dạy năm xưa còn ghi khắc mãi trong tâm của những bậc chân tu, thạc đức, đến giờ này thì không còn nữa, và cũng không biết đi tìm nơi đâu ra một bậc chơn tu giới đức của đạo Phật. Thật là khó khăn vô cùng trong giai đoạn hiện tại của Phật giáo ngày nay.

Thà không làm vị tỳ kheo, mà đã làm vị tỳ kheo thì phải hết sức giữ gìn những giới luật đạo đức trong một trăm giới chúng học này để vừa làm tốt đạo, đẹp đời. (184)

Vị tỳ kheo, khi thọ thực không được nhai cơm hoặc thực phẩm phát ra tiếng, không được nhai lạp xạp, không được nuốt ọt ọt, không được húp cháo, canh phát ra tiếng rột rột.

Trong khi ăn uống, người tu sĩ đệ tử của Đức Phật phải ăn nhẹ nhàng, khoan thai thì làm sao phát ra tiếng kêu, cũng như ăn canh húp mỗi lần từng muỗng một thì không bao giờ có tiếng kêu được, chỉ có những người ăn uống vội vàng lật đật mới biến ra hành động thiếu đạo đức như vậy.

Vì ăn vội, ăn vàng, nên tạo ra tiếng kêu. Hành động ăn uống như vậy là hành động thiếu đạo đức đối với mình, để cho người khác khinh chê, xem mình là một bọn háo ăn thiếu giáo dục, kẻ chẳng ra gì.

Đối với người tu sĩ đạo Phật, cuộc sống thường là vô sự, tâm hồn luôn thanh thản, nên không có (185) điều gì mà phải vội vàng ăn uống hấp tấp, vì thế khi ăn uống thong thả tuần tự nhai rất kỹ và trong khi nhai chẳng để phát ra tiếng động, vì ăn uống phát ra tiếng động giống như một con thú đang ăn. Chúng ta là những con người ăn uống cần nên tránh và cố giữ gìn không để cho tiếng động phát ra, như vậy mới thật là con người.

Giới bốn mươi hai này quý vị phải giữ gìn nghiêm chỉnh và tập luyện khi ăn uống không được phát ra tiếng động, ăn uống phát ra tiếng động là không đúng tư cách của một vị tỳ kheo, cần nên thận trọng để tránh người đời khinh chê.

Người ăn uống phát ra tiếng động “lạp xạp” giống như loài heo ăn, chó uống nước, đó là bản chất loài thú vật còn trong người đó, nếu chúng ta có trường hợp ăn uống như vậy thì phải cố khắc phục những hành động sai trái này để thoát kiếp loài thú. (186)

Vị tỳ kheo khi thọ thực không được lua húp lớn tiếng, trong khi ăn uống phải nhỏ nhẹ, thong thả, không được vội vàng, lua húp rột rẹt.

Cách thức ăn uống lua húp là lối ăn uống của kẻ phàm phu tục tử, của những kẻ có nhiều công việc, của những người có tánh vội vàng, hấp tấp, không phải là kẻ vô sự. Chúng ta là những vị tu sĩ Phật giáo, là những người vô sự có đâu lại ăn uống vội vàng như vậy.

Vả lại, chúng ta những tu sĩ của đạo Phật ngày ăn có một bữa thì sự ăn uống phải thong thả, nhẹ nhàng khoan thai, ăn phải nhai kỹ và từ tốn thì làm sao có lua húp rột rẹt. Nếu những vị tỳ kheo nào quen tánh ăn lua húp thì hãy tập ăn từ tốn trở lại để đúng oai nghi tế hạnh của người tu sĩ đệ tử Đức Phật, tránh khỏi những sự khinh chê của người (187) đời.

Ăn uống lua húp là một hành động thiếu đạo đức làm người, vì ăn uống cách thức như vậy là cách thức ăn uống của một con thú vật, chứ không phải là con người.

Giới luật Phật đã dạy là để xây dựng con người có một đạo đức hẳn hòi, từ cách thức ăn uống đến những oai nghi tế hạnh khác đối với mình và đối với mọi người cũng như đối với các loài vật khác, giới luật dạy chỗ nào, đâu đâu cũng đều có ích lợi rõ ràng và cụ thể, cho nên giới luật của đạo Phật chúng ta không được quyền bỏ một giới nào cả, đừng bắt chước các Tổ bỏ các giới gọi là không quan trọng và lỗi thời. Giới luật của Đức Phật là đạo đức làm người làm Thánh Nhân thì không bao giờ thiếu quan trọng và lỗi thời được, giới nào cũng chỉ dạy cho chúng ta có những hành động đạo đức làm người làm Thánh rất rõ ràng và cụ thể để thoát ra bản chất của loài cầm thú, nên tất cả những con người trên hành tinh này đều phải học giới luật của Phật, nó mang đến cho loài người một đạo đức nhân bản không làm khổ mình khổ người. Do đó cuộc sống con người mới có an vui, hạnh phúc chân thật. Giới luật của Đức Phật không phải là một pháp luật nên không lỗi thời, thì cần gì phải sửa tới sửa lui hoặc loại bỏ ra.

Nếu ai thực hiện giới luật đạo đức này chắc (188) chắn người ấy sẽ có được một cuộc sống thanh thản, an lạc và hạnh phúc. (189)

Vị tỳ kheo, khi ăn uống chẳng được le lưỡi liếm thức ăn còn dính trong chén, bát, đũa, nĩa v.v..

Liếm thức ăn trong chén, bát, tô, đũa, nĩa, muỗng v.v.. như vậy thì có khác nào như trẻ con, ăn uống như vậy không phải là người lớn, ngoài đời người thế tục còn không ăn uống như vậy, huống chúng ta là những tu sĩ đệ tử của Đức Phật thì lại càng không nên có những hành động liếm đó.

Khi tay dính sữa, mật, đường, dầu cũng như chén, bát, đũa, nĩa v.v.. thì không được le lưỡi liếm, hoặc mút ngón tay hoặc le lưỡi liếm, hai bên mép môi, hành động làm như vậy rất khó coi giống như một con chó hoặc một con mèo đang ăn.

Vị tỳ kheo cần phải giữ gìn oai nghi tế hạnh (190) này đừng để vi phạm, vì vi phạm giới luật này, được xem là mang lớp người mà cách thức sống ăn uống là một con thú vật.

Giới này hầu hết mọi người đều vi phạm không ít thì nhiều, do đó mọi người cần nên giữ gìn nghiêm chỉnh không được để vi phạm, vì vi phạm vào hành động này, con người không thoát ra bản chất loài thú vật là ở chỗ ăn uống le lưỡi liếm. Người còn le lưỡi liếm là hành động chưa có đạo đức của con người, cần nên phải chừa bỏ. Không nên vì chút ít thực phẩm dính trong bát, đũa, nĩa, tay v.v.. mà le lưỡi liếm, để trở thành một con thú vật thì có tốt đẹp gì đâu?

Giới luật Phật dạy những hành động đạo đức làm người để vượt thoát ra khỏi hành động không đạo đức của loài thú vật. Vậy chúng ta là con người phải sửa sai những hành động không đúng này.

Làm người phải sống cho đúng những hành động làm người, thú vật là phải sống đúng hành động của loài thú vật. Vì thế giới luật đạo đức của đạo Phật đã dạy từng hành động để làm Người và làm Thánh Nhân, tránh xa những hành động làm loài thú vật.

Trong đạo Phật có bốn quả:

1- Tu đà hoàn (191).

2- Tư đà hàm.

3- A na hàm.

4- A la hán.

Quả là kết quả của sự tu tập, như quả “tu đà hoàn”. Ai đã đạt được quả tu đà hoàn là được nhập vào dòng Thánh, có nghĩa là hành động hằng ngày của chúng ta sống đúng những hành động đạo đức của các bậc Thánh. Do những hành động sống đúng đạo đức đó, đó là kết quả được nhận vào dòng Thánh, chứ không phải nhập vào thiền này thiền nọ mà chứng quả Tu Đà Hoàn. Thế mà, các vị tỳ kheo tăng và tỳ kheo ni thời nay, có ai được nhận nhập vào dòng Thánh đâu? Vì giới luật đã vi phạm.

Chỉ vì họ không có những hành động đạo đức của Thánh Nhân. Muốn nhận xét một người tu chứng quả Tu Đà Hoàn cũng không phải khó khăn lắm, chỉ cần nhìn thấy đời sống của họ qua hành động đạo đức trong giới luật Phật đã dạy, nếu hành động của họ phạm giới phá giới, tức là còn hành động của loài thú vật thì không thể nào là những hành động đạo đức của con người và Thánh Nhân được.

Loài thú vật thì phải có những hành động của loài thú vật, không thể hành động thú vật là hành động con người được, con người không học đạo đức Thánh Nhân thì không thể nào sống có những (192) hành động đạo đức của Thánh Nhân được, ngược lại những bậc Thánh Nhân thường sống trong những hành động đạo đức của con người và có những hành động đạo đức hơn con người nữa, như vậy mới được gọi là Thánh Nhân.

Ngoài những hành động giới luật của Đức Phật dạy đạo đức làm người, làm Thánh Nhân, nếu sống không đúng giới luật của Đức Phật thì không thể gọi là người có đạo đức làm người và làm Thánh Nhân được.

Ví dụ: Một người bình thường không thể ăn ngày một bữa được, không thể không ngủ được, không thể sống trầm lặng độc cư được, không thể sống vô sự được, không thể ly dục ly ác pháp được, không thể tịnh chỉ mộng tưởng được, không thể tịnh chỉ hơi thở được, không thể biết được nhiều đời nhiều kiếp của mình được, không thể thấy xa ngàn dặm được, không thể diệt mầm tái sanh luân hồi được. Tất cả những hành động này là những hành động đạo đức của bậc Thánh Nhân, chỉ có những bậc Thánh Nhân sẽ làm được tất cả những đức hạnh đã kẻ trên không có khó khăn gì.

Những hành động như trên đây đã kể ra, đó là những giới luật của Đức Phật đã dạy về đạo đức làm Thánh Nhân. Thế mà tu sĩ Phật giáo thời nay lại phạm giới, phá giới, sống trong những hành động còn là súc sanh thú vật thì làm sao gọi là Thánh Nhân được? Thì làm sao gọi là (193) nhập lưu được (Tu Đà Hoàn)?

Những pháp môn giới luật tu tập để làm Thánh Nhân thì tu sĩ thời nay không tu tập, lại tu tập các pháp làm chúng sanh và còn tệ hơn nữa là làm ác quỷ để lừa đảo người, bằng mọi hình thức đủ loại gian xảo, chỉ có chiếc áo cà sa của Phật giáo và chiếc đầu cạo trọc mà thôi. (194)

Vị tỳ kheo, khi thọ thực không nên rẩy tay. Trong cơm lỡ có cỏ, kiến, trùng, sâu, bọ thì nên lượm bắt bỏ, để nhẹ ra ngoài, không nên dùng tay búng rẩy.

Ví như cơm hoặc thực phẩm có dính tay thì không được rẩy mà phải đi rửa tay cho thật sạch rồi mới vào ăn cơm.

Không được dùng đũa, muỗng, nĩa, khều, vứt những thực phẩm thiu thúi mà phải dùng dao cắt gọt, để những chỗ thiu thúi có nơi, chỗ rồi đem bỏ vào chỗ chứa rác hay thùng rác, chớ không được búng rẩy và bỏ bừa bãi không đúng chỗ, làm mất vệ sinh chung, gây ảnh hưởng môi trường ô nhiễm.

Vị tỳ kheo đệ tử của Đức Phật phải sáng suốt cố gắng giữ gìn oai nghi tế hạnh này, không được để vi phạm giới luật này, vì vi phạm luật này sẽ ăn ở (195) dơ bẩn, biến mình thành con thú vật sống không vệ sinh.

Ăn uống búng rẩy là hành động của loài gà, vịt, chim chóc chớ không phải là hành động của con người.

Ăn uống búng rẩy làm mất vệ sinh nơi chỗ ăn uống, dơ bẩn, làm người những hành động này cần nên tránh, chỗ ăn, chỗ ở phải được giữ gìn vệ sinh sạch sẽ, không được bỏ bừa bãi bẩn thỉu giấy, lá, vỏ trái cây, bọc nilon và đồ ăn thừa v.v..

Đây là một hành động hết sức vệ sinh trong khi ăn uống, không được làm bẩn thỉu chỗ ăn uống, đối với đạo Phật đây là một hành động đạo đức vệ sinh của con người, mà mọi người cần phải thực hành nghiêm chỉnh trong khi ăn uống không được rẩy tay hoặc rẩy đũa, muỗng v.v..

Người tu sĩ đệ tử của Đức Phật thì cần phải giữ gìn giới luật này hơn nữa để xứng đáng là đệ tử của Phật, xứng đáng là những bậc Thánh Tăng, Thánh Ni. (196)

Vị tỳ kheo khi thọ thực, không được để cơm đổ tháo, rủi rớt một vài hạt cơm thì không tội, nhưng không được bốc cơm rơi rớt đó mà ăn, hành động đó sẽ làm mất oai nghi tế hạnh của vị tỳ kheo. Nếu ăn uống rủi ro rơi rớt thì gom lại cho có chỗ có nơi, cũng như vỏ trái cây, khi ăn xong phải gom lại một chỗ để bỏ vào thùng rác, giữ vệ sinh chung cho mọi người trong đó có mình, không được tung rẩy khắp nơi, khiến cho môi trường sống càng thêm ô nhiễm, sanh ra nhiều bịnh tật khổ đau.

Giới luật của Đức Phật đã dạy, một người tu sĩ không những giữ vệ sinh cho mình mà còn giữ vệ sinh chung cho mọi người khác, đó là hành động đạo đức thiết thực cụ thể lợi ích cho mình, cho người. (197)

Trong bữa ăn dùng tay hoặc đũa rẩy cơm hoặc thực phẩm dính là một hành động không lịch sự, thiếu vệ sinh cần nên bỏ không được tái phạm, đó là phạm vào oai nghi tế hạnh của một vị tỳ kheo đệ tử của Đức Phật.

Cách đây 2542 năm, Đức Phật đã chế giới luật này, chứng tỏ Ngài đã thấu suốt mọi hành động lịch sự và vệ sinh trong môi trường sống chung của loài người, mà mọi người cần phải giữ vệ sinh và bảo vệ nó để đem lại sự sống an lành cho loài người trên hành tinh này, tức là giải thoát.

Ngày nay đến thời đại khoa học hiện đại, kỷ nghệ tiến triển như thế này, thì người ta mới phát giác ra được môi trường sống của loài người đang bị ô nhiễm nặng, cần phải được bảo vệ thì hơi quá muộn màng.

Những trận thiên tai, thủy họa, động đất đổ trên đầu của loài người gây bao nhiêu sự chết chóc thảm thương, không phải tự con người đã làm ra sao? Những nạn phá rừng và những nhà máy công kỷ nghệ đã thải ra biết bao nhiêu chất khí độc hại đã làm cho bầu khí quyển ô nhiễm và thay đổi thời tiết mưa gió bất hòa.

Nếu theo giới luật đạo đức vệ sinh của Đức Phật đã dạy thì mọi người giữ gìn không hề vi phạm thì cách đây hơn hai mươi lăm thế kỷ cho đến ngày nay sự vệ sinh và bảo vệ môi trường sống đã (198)tốt đẹp biết bao nhiêu. Làm gì có thời tiết bất an, mưa không thuận, gió không hòa, sức khoẻ con người đâu có như ngày nay.

Khi biên soạn bộ giới luật này, chúng tôi thấy giới luật của Đức Phật sao dạy đạo đức tuyệt vời, đem lại từng chút hành động cho con người một đời sống hạnh phúc chơn thật, thật sự an vui mà không thể có ai phủ nhận được. Đó không phải sự giải thoát của đạo Phật sao? Thế mà con người đã bỏ quên đạo đức này, nhất là các vị tỳ kheo tăng và tỳ kheo ni đã quá xem thường giới luật đạo đức của Đức Phật và đã ném nó vào một xó kẹt, dường như họ học để cho biết, chớ chẳng bao giờ nghĩ nó là đạo đức của con người và Thánh Nhân, vì thế chẳng bao giờ những tu sĩ này giữ gìn nghiêm túc và sống đúng với nó, nên cuộc đời tu hành của họ chẳng có giải thoát chút nào, chỉ uổng công mà thôi. (199)

Vị tỳ kheo, phàm khi ăn uống, phải rửa tay cho thật sạch rồi mới cầm bát, đũa và thực phẩm mà ăn uống.

Nếu tay dính bụi bặm, mồ hôi mà thọ thực thì không sạch sẽ, và sẽ làm mất vệ sinh cơ thể. Để tay dơ bẩn như vậy mà ăn uống thì rất là bẩn thỉu, dễ sanh bịnh tật mà có bịnh tật là có sự khổ đau. Đừng bắt chước Tế Điên Hòa Thượng đó là một câu chuyện huyền thoại thêm bớt của Đại Thừa, mục đích câu chuyện này là để đả phá giới luật và phạm hạnh của người tu sĩ đạo Phật, tức là có ý đồ diệt Phật giáo.

Tế Điên Hòa Thượng là một tác phẩm tiểu thuyết của Đại Thừa Giáo, mục tiêu của nó ra đời nhắm vào phá tận gốc giới luật đức hạnh của đạo Phật, để các vị tỳ kheo Phật Giáo Đại Thừa sống phạm giới, phá giới mà không ai dám chỉ trích, phê phán. (200)

Các tu sĩ Phật Giáo Đại Thừa dựa theo gương hạnh đó sống tự tại vô ngại chạy theo dục lạc thế gian mà người thế gian (tín đồ Phật giáo) chẳng ai dám chê trách được, vì những hành động đó là hành động của vị “Phật sống Tế Điên Hòa Thượng”.

Ăn uống bẩn thỉu thiếu vệ sinh trong thời đó mà Đức Phật còn răn dạy đệ tử của mình như vậy, thì trong thời đại của chúng ta, chúng ta phải thấy giới luật của Đức Phật có một giá trị đạo đức rất cao, vượt không gian và thời gian đến thời đại chúng ta mà vẫn còn giá trị tuyệt vời, nền khoa học hiện đại phải chấp nhận mà không dám phủ nhận những gì Đức Phật đã dạy.

Người ta cứ nghĩ tưởng rằng, đạo đức là phải một cái gì cao siêu tuyệt vời như: nhẫn nhục của “Quan Âm Thị Kính”, hiếu hạnh như “Thập Nhị Tứ Hiếu” của Nho giáo.

Từ lâu, giới sĩ phu tri thức chấp nhận đạo đức của con người là phải giữ gìn tam cang, ngũ thường, nhân, nghĩa, lễ, trí, tín, tam tòng, tứ đức, công, dung, ngôn, hạnh và còn luôn luôn phải tỏ ra mình là người quân tử, tức là chứng tỏ mình phải hơn mọi người trong cách đối xử thế. Những đạo đức này dạy làm anh hùng cá nhân để được sử sách ghi chép mải muôn đời.

Ngược lại đạo đức của đạo Phật thì không phải (201) vậy, càng học giới luật, càng trau dồi thân tâm bằng giới luật của Đức Phật, càng thấy mình hằng ngày có thêm nhiều đức hạnh tốt đẹp và cuộc chung sống với mọi người rất bình đẳng, thương yêu đùm bọc lẫn nhau, luôn luôn đem lại cho mình cho người những niềm vui chan hòa, tạo cảnh sống tâm hồn thanh thản và an lạc cho nhau, không bao giờ làm khổ mình khổ người.

Cứ sống đúng giới luật của Đức Phật, giữ gìn không cho vi phạm một giới luật nào cả, thì thân tâm càng lúc càng thanh tịnh, tâm càng lúc càng ly dục, ly ác pháp thì lại càng thấy rõ ràng, khiến cho thân tâm an lạc, vô sự, lúc nào tâm cũng định vào thân nên thân tâm tràn đầy hỷ lạc và an ổn.

Chỉ có giới luật là pháp môn duy nhất thiền định căn bản của đạo Phật, nếu ai không tu giới luật thì chẳng bao giờ nhập được các chánh định, ngoài giới luật ra thì không thể có pháp môn nào giúp cho người tu hành quét sạch lậu hoặc và thực hiện được tam minh.

Càng tu giới luật, hằng ngày càng thấy có kết quả giải thoát rất cụ thể, rõ ràng, vừa xây dựng thân tâm có đạo đức, vừa giúp chúng ta nhập được các loại chánh định.

“Giới luật” thật là một pháp môn tuyệt vời trên bước đường tu hành tìm cầu sự giải thoát. (202)

Vị tỳ kheo, khi thọ thực xong không được lấy nước tráng bát đổ bậy bạ dưới đất, vì nước tráng bát có lộn bựa cơm và thực phẩm nát nhỏ, đổ bậy bạ sẽ làm mất vệ sinh, tạo môi trường sống ô nhiễm.

Khi thọ cơm xong, vị tỳ kheo tráng bát và rửa bát phải hỏi người cư sĩ chủ nhà chỗ đổ nước này, để không làm ô uế nhà người.

Giới này dạy cách thức giữ vệ sinh chung, dù bất cứ ở nơi đâu cũng phải giữ gìn sạch sẽ từ miếng nước tráng bát cho đến hạt cơm rơi hoặc thực phẩm đổ hoặc vỏ trái cây đều phải gom lại bỏ có nơi, có chốn, không được quăng bỏ bậy bạ. Đến nước tráng bát mà Đức Phật còn dạy phải đổ có nơi chốn để giữ vệ sinh. Nếu nước tráng bát hoặc nước rửa chén bát (203) đổ mọt chỗ lâu ngày bốc, lên mùi hôi thúi khó chịu làm bầu không khí uế trược.

Thời đại Đức Phật, Ngài đã giữ vệ sinh sạch sẽ hơn thời đại của chúng ta rất nhiều. Hiện giờ chỉ có những nước văn minh, trình độ dân trí cao mới giữ vệ sinh và môi trường sạch sẽ, còn những nước chậm tiến lạc hậu như nước chúng ta (Việt Nam) thì việc giữ vệ sinh chỉ là một sự bắt buộc.

Dân tộc Việt Nam cần phải học đạo đức của Phật giáo nhiều hơn nữa, để giữ gìn vệ sinh chung làm cho môi trường sống không còn ô nhiễm nữa. Nhìn chung hiện giờ không có một tôn giáo nào hoặc một nhà hiền triết nào dạy về đạo đức vệ sinh cho con người. Chỉ còn đạo đức giới luật của Đức Phật mới có giáo dục con người giữ gìn vệ sinh theo sự văn minh và tiến bộ của khoa học hiện đại.

Nhờ những giới luật dạy mà chúng ta biết sự giữ gìn vệ sinh chung và môi trường sống không ô nhiễm trong thời Đức Phật là những hành động oai nghi tế hạnh đạo đức và đạo hạnh của những vị tỳ kheo rất tuyệt vời.

Trong thời Đức Phật ông Xá Lợi Phất là người giữ gìn vệ sinh gương mẫu cho tất cả chúng tỳ kheo tăng. (204)

Càng học giới luật Phật chúng ta càng thấm thía, những đức hạnh làm người mà Đức Phật đã dạy rất chu đáo, không có một chi tiết về đạo đức giới luật nào mà Ngài không có dạy cho chúng ta. Xét cho cùng từ xưa đến giờ trên thế gian này có rất nhiều tôn giáo và mỗi tôn giáo đều có một đạo đức, nhưng chúng ta thử so sánh thì không có một đạo đức nào hơn được đạo đức của Phật giáo.

Một vị tỳ kheo không học và không tu giới luật là một thiệt thòi rất lớn cho đời tu hành của họ. Con người trên hành tinh này mà không học đạo đức của đạo Phật cũng là một thiệt thòi cho sự văn minh tiến bộ của loài người, vì chỉ có sự văn minh tiến bộ mà có kèm theo đạo đức của đạo Phật thì mới toàn diện, mới đưa con người đến chỗ an vui hạnh phúc chân thật.

Còn hiện giờ văn minh tiến bộ trên thế giới này chưa toàn diện, chỉ được ở góc độ phát triển vật chất, phục vụ đời sống con người rất đầy đủ tiện nghi, nhưng lại thiếu khuyết ở góc độ tinh thần.

Ví như, ở các nước Tây phương, đạo đức giữ vệ sinh rất tốt, người dân có ý thức nhưng trái lại đạo đức về ăn mặc thì quá hở hang khiêu dâm gợi dục, đó là hình thức của loài thú vật chớ không phải là con người.

Cho nên đạo đức trong nền văn minh tiến bộ (205) của Tây phương chưa hẳn toàn diện, ngược lại đạo đức ở Đông phương, nhất là đạo đức của Phật giáo trong giới luật thật là toàn diện.

Nếu đem nền văn minh khoa học của Tây phương hợp lại với đạo đức của Đông phương thì thế giới mới toàn diện, đời sống con người mới hưởng trọn đầy đủ hạnh phúc vừa vật chất, vừa tinh thần. (206)

GIỚI LUẬT LÀ ÁNH SÁNG ĐẠO ĐỨC

.

Giới luật là ánh sáng đạo đức soi đường cho chúng ta đi tìm chân lý, nếu ai muốn tìm chân lý mà không nương vào ngọn đèn Giới luật thì chẳng bao giờ thấy được chân lý (207)

(208)