(31:17) Hỏi: “Kính bạch Thầy! Trong giáo án tu tập Giới Định Tuệ của Đức Phật mà Thầy đã vạch ra có dạy rất rõ là người muốn nhập Sơ Thiền thì phải ly dục ly ác pháp. Có người lại bảo rằng tu thiền là để nhập định, không cần phải tu các pháp khác, không cần phải tu đức độ, mà chỉ là cốt để nhập định. Với ý nghĩ sai quấy này sẽ dẫn họ đi đến đâu và nhập định gì?

Định Tưởng, Phàm Phu Định, Tâm Thần Định, Phi Nhân Loại Định…​ Con xin Thầy với lòng thương phủ trùm vạn hữu hãy chỉ cho linh hồn mê tối chúng con ra khỏi đêm đen đang bao phủ!”

Đáp: “Định là do tâm thanh tịnh không tham, sân, si. Người ta hiểu sai định, là do ức chế tâm nên thiền định khác, mà tâm hết tham si là khác.”

Nghĩa là người ta hiểu một cách rất lầm lạc là cái chỗ này: định với cái tâm mà hết tham, sân, si là hai cái, nó không có giống nhau. Đó là cái hiểu lầm, và cái thời nay người ta người nào cũng hiểu lầm như vậy.

Chứ chính cái định mà của Phật thì do cái định, do cái tâm thanh tịnh không còn tham sân si, không còn giận hờn phiền não, không còn thương ghét nữa, thì mới gọi là định.

Còn cái định mà còn tham sân si mà ức chế tâm thì gọi là định, cho nên họ mới nói không cần phải tu giới, không cần phải tu gì hết, không cần đức độ gì hết, miễn làm sao mà nhập định được là thôi, nghĩa là nhập định của họ cứ nghĩ rằng hết vọng tưởng là định, thì cái định đó là cái định sai, không có đúng, không có đúng cách định.

“Đó là một sự hiểu sai lệch. Cũng vì sự hiểu biết này mà người tu thiền không giải thoát.”

Bởi vì cái sự hiểu biết như vậy thì các con cứ nghĩ rằng khi mà họ hiểu biết vậy thì họ cứ tu ức chế tâm. Bởi vì sống thì tham ăn tham uống ngày ba bốn bữa phi thời, rồi chơi, rồi hát, rồi đủ thứ cách hết, không có cái gì mà họ không từ ở trong cái thế gian này, mà chỉ lo cứ ngồi để mà ức chế tâm của mình cho hết vọng tưởng là thiền định, cái nghĩ như vậy đó là cái nghĩ không đúng cách. Vì vậy mà họ tu thiền định mà tâm còn tham, còn sân, còn si, nó đủ thứ.

(33:33) Còn chúng ta vào thiền định chúng ta lo ly dục ly bất thiện pháp. Từ đó cái tâm chúng ta giải thoát hoàn toàn, chúng ta thấy thanh tịnh vô cùng làm cho cuộc sống của chúng ta rất là hạnh phúc, rất là an lạc.

Còn cái thiền định gì mà ngồi thiền nhập định mà rốt cuộc rồi thì nó chẳng thiền định gì hết. Cái định tưởng, ở đây cái định tưởng thì ở đây Thầy đã nói rồi, do chúng ta ức chế tâm làm cho cái ý thức nó ngưng, cho nên cái tưởng thức bắt đầu nó hoạt động vậy, gọi là cái hoạt động của tưởng thức đó, gọi là tưởng.

Cho nên thí dụ bây giờ chúng ta ức chế không có vọng tưởng mà ngồi nghe nó an lạc, tức là cái trạng thái của xúc tưởng hỷ lạc nó xuất hiện, đó là cái định tưởng. Còn chúng ta mà chưa có ức chế được cái ý thức, cái ý thức nó chưa ngưng, thì cái trạng thái hỷ lạc này nó không có.

Cho nên cái người mà còn vọng tưởng lăng xăng thì không tìm được cái hỷ lạc, mà cái người nào hết vọng tưởng rồi chúng ta mới thấy nghe cái trạng thái an lạc, do vì vậy mà do ức chế mà cái tâm của chúng ta nó thấy cái an lạc, đó nó gọi là thiền định, nó gọi là hỷ lạc của thiền định. Nhưng mà sự thật đó là một cái định tưởng chớ không phải là cái định xả tâm.

(34:39) Còn trái lại khi mà cái tâm thanh tịnh của chúng ta mà nó thanh tịnh rồi thì nó ly dục ly ác pháp rồi nó không còn tham, sân, si, nó không còn mạn nghi, nó không còn Thất Kiết Sử nữa, thì lúc bấy giờ nó, cái tâm thanh tịnh đó nó chỉ cần ra lệnh, chớ nó không cần ức chế, nó không ức chế nữa, nó ra lệnh.

Thì do đó cái định đó từ cái ý thức của chúng ta điều khiển chớ không phải là định tưởng - chúng ta có dùng cái ý thức chúng ta đâu. Bởi vì khi mà ly dục ly ác pháp rồi mà nhập Sơ Thiền thì chúng ta còn Tầm còn Tứ chớ, chớ đâu phải mà hết Tầm hết Tứ đâu?

Cho nên chúng ta dùng cái Tầm Tứ, tức là cái ý thức của chúng ta, chúng ta mới điều khiển, bảo: “Tẩm Tứ phải tịnh chỉ!”, thì lúc bấy giờ Tầm Tứ nó nghe cái lệnh chúng ta truyền cho nên vì vậy mà nó ngưng, nó không có hoạt động. Cho nên cái đầu óc của chúng ta nó không có vọng tưởng là do cái lệnh truyền của cái tâm thanh tịnh, chớ không phải do chúng ta tập trung ức chế, hai cái nó khác.

Vì vậy mà do cái lệnh truyền đó thì nó tịnh chỉ Tầm Tứ, cho nên cái tưởng nó có xuất hiện.

Bởi vì cái ý thức, nó bị truyền lệnh của cái ý thức đó, cái ý thức nó truyền lệnh cho cái Tầm Tứ nó tịnh đi, thì bắt đầu cái ý thức nó không có hướng nữa, tức là nó không nhắc nữa, thì lúc bấy giờ cái ý thức nó ngưng. Nó ngưng thì bắt đầu cái tưởng nó cũng hiện lên, cho nên khi đó thì người ta nói: diệt Tầm Tứ thì định sanh hỷ lạc.

Khi mà Tầm Tứ đã diệt rồi thì Tầm - vọng tưởng nó không có rồi, thì cái tưởng nó mới hiện ra. Thì hiện ra thì chúng ta cũng có cảm giác hỷ lạc như cái người ức chế, giống nhau như người ức chế.

(36:12) Nhưng mà người ức chế họ không có cái truyền lệnh, cho nên vì vậy mà họ không xả được các cái thứ tưởng này, họ không xả được mười tám cái loại tưởng này.

Cho nên chúng ta bây giờ đang ở trong cái trạng thái của cái định Nhị Thiền diệt Tầm Tứ này nó có cái hỷ lạc, cho nên chúng ta phải xả cái hỷ này, để mà chúng ta vượt ra mười tám cái loại hỷ này mà chúng ta đi qua nhập cái Tam Thiền, cho nên Phật gọi là xả hỷ, ly hỷ mà trú xả nhập Tam Thiền.

Cho nên bây giờ chúng ta mới dùng các pháp hướng chúng ta mới ly nó ra, lìa nó ra, còn không có pháp hướng làm sao điều khiển mà lìa? Cho nên chúng ta từ cái trạng thái hỷ lạc này đến cái trạng thái khác của thân tâm của chúng ta, nó bồng bềnh, nếu mà nó đúng thì nó đi vào những cái định tưởng như Không Vô Biên Xứ Tưởng, Thức Vô Biên Xứ Tưởng. Còn nó sai một chút thì chúng ta rơi vào những cái vô ký, ngoan không, hôn tịch, hôn trầm, thùy miên, tất cả mọi cái nó đều bị rơi vào trong đó hết.

Đó là những cái định tưởng.

Như vậy là chúng ta, nếu mà chúng ta vượt qua tất cả những cái loại tưởng của cái chỗ mà ý thức ngưng này, tức là Nhị Thiền, thì chúng ta mới nhập được Tam Thiền. Mà nhập được Tam Thiền thì cái tưởng chúng ta đã ly ra, chứ chúng ta chưa có diệt nó đâu, chúng ta mới lìa ra cái tưởng thôi, vì vậy mà chiêm bao chúng ta không có.

Từ đó chúng ta mới ở trên cái trạng thái của hết tưởng này, chúng ta mới đánh thức cái tâm thức của chúng ta dậy bằng cách tịnh chỉ cái thân của chúng ta ngưng hoạt động, thì cái tâm thức chúng ta mới đánh nó (thức) dậy. Nếu mà cái thân này nó còn hoạt động thì cái tâm thức nó không dậy, nó không có hoạt động được, nó không có làm việc được.

Cái mục đích của chúng ta là như Thầy đã nói, cái đầu của chúng ta nó có cái số tế bào não, một cái số nó đang làm việc của cái sự sống của chúng ta, cái thân của chúng ta. Bây giờ cái số đó ngưng, với cái hoạt động của hơi thở của chúng ta nó ngưng, thì nó sẽ đánh thức cái số kia làm việc để nó giữ cái thân của nó.

Do nó giữ được cái thân của nó, vì vậy mà nó không thở mà nó không chết, mà nó không có lạnh, nó còn giữ được cái hơi ấm, là do một số cái tế bào mà không làm việc bây giờ nó bắt đầu nó làm việc đó. Như vậy là cái thân của chúng ta khi mà nhập định nó không hoại diệt, nó không chết luôn.