(39:04) Phật tử: Ý con, con muốn hỏi thêm một cái nữa. Ví dụ như một người sống bình thường như mình, thì mình có một cái cảm giác là mình là một cái người gì đó, nó độc lập với mọi người khác, tức là mình, mình là chấp cái ngã mình, có quan kiến mình rất là khó. Nhưng mà trong khi một người mà thực hành thiền Minh Sát mà đạt đến tuệ phân biệt Danh Sắc, thì tự nhiên cái tâm nó thấy rất rõ. Và cái thân và tâm hoạt động thì giống như là có thể thấu được chánh tri kiến, thấy được thực tướng vô ngã, thì như vậy thì có gì sai trong đó hay là đường lối có gì sai hay không đúng không Thầy?

Trưởng lão: Có sai chứ! Bởi vì đường lối Minh Sát Tuệ là sai. Cũng như bây giờ mấy con muốn vào thiền Minh Sát Tuệ, mấy con chưa giới luật nghiêm chỉnh mấy con cũng không vào tu được. Bởi vì giới luật phải cho thật nghiêm chỉnh con, chứ còn lơ mơ thì không được.

Ví dụ bây giờ Thầy muốn cho mấy con nhiếp tâm để mà bảo vệ trên cái Tứ Niệm Xứ chứ gì? Bởi vì thiền Minh Sát Tuệ nó cũng lấy pháp Tứ Niệm Xứ nó tu. Nhưng mà bây giờ trên thân quán thân mà nó không căn cứ vào giới luật. Căn cứ vào giới luật chỗ nào? Nó có ba cái giới mà căn bản để chúng ta bước vào Tứ Niệm Xứ. Giới thứ nhất: Ăn không được phi thời, ăn ngày một bữa. Cái giới thứ hai là phải phá cho sạch hôn trầm thuỳ miên. Con còn ngủ gà, ngủ gật như thế này mà con vô Tứ Niệm Xứ tu tập thì như vậy Minh Sát Tuệ nó đã sai rồi, trật rồi. Rồi cái giới cuối cùng là phải sống độc cư trọn vẹn. Con còn đi ra tiếp duyên nói chuyện này chuyện kia nữa thì đâu có được. Ba cái này là căn bản nhất để người ta hướng dẫn con vào Tứ Niệm Xứ. Mà ba cái này chưa được, người ta không dạy con Tứ Niệm Xứ.

Còn bây giờ quý phật tử đi qua bên các trường thiền của Miến điện con. Người ta dạy, các sư dạy tu thiền Minh Sát Tuệ chứ gì? Đâu có căn cứ vào giới luật này. Chỉ dạy mấy con nhiếp tâm trên thân thôi, có phải không, hoặc ở trên thọ.

Phật tử: Lúc nào cũng quan sát trên thân và tâm, lúc nào cũng giữ tâm biết nó ghi nhận liên tục.

Trưởng lão: Đó vậy đó! Thành ra do đó mấy con sẽ bị lọt trong tưởng. Giới luật không xong thì lọt trong tưởng hết, bởi vì ức chế ý thức. Bởi vì con quan sát nó.

Phật tử: Mình giữ tâm biết là ức chế ý thức hả Thầy?

Trưởng lão: Bởi vì con giữ cái tâm biết con đây thì cái ý thức không khởi niệm, phải không? Nó không có khởi niệm thì tức là bị ức chế rồi.

Phật tử: Khi mà nó khởi lên cái tâm biết, nó thấy.

Trưởng lão: Nó thấy đặng nó dừng.

Phật tử: Mình không có cố tâm dừng, mình chỉ để tâm nhận thấy nó khởi lên, khởi lên.

Trưởng lão: Khởi lên, khởi lên đến mức độ nào đó nó không khởi nữa thì tức là bị ức chế rồi. Tại vì con giữ cái biết của con để nhìn nó. Cho nên nó khởi lên con biết, khởi lên biết thì thời gian sau nó bị dừng, tức là ý thức nó dừng. Con không cho nó, coi như là mình nhìn nó, để cho nó không hoạt động mà, phải không? Con hiểu không? Do đó con bị lọt tưởng mất. Tưởng con sẽ hoạt động. Cho nên thiền Minh Sát Tuệ là thiền tưởng. Cho nên các sư đâu có làm chủ được sinh, già, bệnh, chết. Ngồi thiền thì lọt trong tưởng thì có thể ngồi một hai ngày, bảy tám ngày, một tháng, nửa tháng được, không ăn uống được. Nhưng mà ngồi nhưng không phải là Đạo Phật. Đạo Phật không chấp nhận cái chỗ ngồi lâu.

Phật tử: Thiền Minh Sát Tuệ thì không phải ngồi lâu Thầy. Sinh hoạt trong trong các hành động hàng ngày, nhưng mà có một cái là con thấy khi mà Tuệ phát sinh thì nó như thật, chứ nó không phải là do mình nghĩ nó như vậy nữa. Chẳng hạn như tự nhiên đột nhiên mình thấy được cái thân mình nó vận hành như vậy, cái tâm mình nó vận hành như vậy mình thấy nó rõ ràng như vậy.

Trưởng lão: Biết rồi.

Phật tử: Nhưng mình cảm giác là bên trong cơ thể có một cái người nào đó?

(42:27) Trưởng lão: Thầy có nghiên cứu qua thiền Minh Sát Tuệ. Khi thấy khi mình ngồi im lặng vậy, mình thấy như những cái cuộn khói, những cuộn mây đó, gọi là định tướng xuất hiện. Thì nó sai. Mấy ông bị tưởng rồi!

Phật tử: Cái này không phải là định tướng. Mà giống như là tự nhiên mình trực nhận được trực tiếp trong người mình chỉ có thân và tâm thôi ngoài ra không còn một cái gì là bản ngã hết. Tức là một cái biết mà nó đột nhiên nó xuất hiện, mà nó không phải do mình nghĩ ra, nghĩa là sao hả Thầy? Nó không phải là định tướng, những cái đó thì con không có nghe tới, nhưng không phải là Minh Sát Tuệ.

Mà minh Sát Tuệ, ví dụ như tuệ phân biệt danh sắc, là khi tuệ đó vừa xuất hiện, ngay khi đó người hành giả họ trực nhận được là họ chỉ có thân và tâm thôi. Mà họ trực nhận một cách trực tiếp luôn, chứ không phải là họ tưởng tượng về nó, hay là nghĩ về nó.

Trưởng lão: Cái tâm khi đó con sẽ hỏi qua Minh Sát Tuệ coi cái tâm nó là cái gì? Có biết không?

Phật tử: Tại vì con thấy nó rất là rõ ràng, mà sau đó nó sẽ tạo cho một cái ấn tượng là người hành giả đó biết chắc chắn là không thể có bản ngã được nữa, tức là đã đạt được.

Trưởng lão: Bây giờ Thầy muốn hỏi con chữ tâm. Con hiểu qua chữ tâm như thế nào? Bởi vì cái ý thức của chúng ta là một cái phần biết của sáu cái biết của cái phần của tâm. Bởi vì cái tâm nó xác định cho 6 cái biết: mắt, tai, mũi, miệng, thân, ý của con là sáu cái biết của sáu căn, nó gồm lại gọi là tâm.

Vậy thì bây giờ cái biết của con nhìn lại mà không có còn nghe bên ngoài, thì con đã mất cái biết. Thì như vậy cái biết con đã không phải là tâm. Chỉ còn biết ở thân của con không, thì như vậy nó không phải. Bởi vì cái tâm của con là nó gồm sáu cái biết - mắt, tai, mũi, miệng, thân, ý - mới gồm lại, mới gọi là tâm. Phải xác định cho rõ, chớ ý thức của chúng ta là một cái biết. Nhưng con mắt, nhãn thức của chúng ta là cái thấy biết, nó thấy nó biết. Nó thấy cái màu xanh, màu đỏ, màu vàng, nó biết chứ. Còn tiếp tục là ý thức chúng ta phân biệt cái đó để sử dụng cái gì? Thấy không?

(44:26) Phật tử: Cái này thì con không biết là nó phải diễn tả sao, nhưng mà ví dụ giống như một người mà muốn đi […​]

Tức là trước giờ ta thắc mắc là cà phê nó như thế nào thì cứ đi kiếm hoài, cuối cùng tự nhiên hớp được một miếng thì đã biết rõ cà phê nó như vậy rồi. Thì cái biết đó nó xảy ra giống y chang như vậy, trong cái Minh Sát Tuệ là nó xảy ra như vậy.

Trưởng lão: Nhưng mà Thầy muốn phân biệt cho con thấy, bây giờ cái biết của con nó chỉ là ý thức biết hay hoặc là cái tâm biết. Nếu là ý thức biết thì nó chỉ biết. Bởi vì cái ý thức nó hoàn toàn nó loại trừ cái mắt, cái tai, cái lỗ tai, cái âm thanh, cái sắc tướng bên ngoài. Nó loại ra những cái biết của sáu cái căn đó đi, nó chỉ còn cái ý căn thôi.

Mà cái ý căn đó bây giờ nó quay vào để nó biết cái thân nó thôi, thì đó là chỉ ý thức biết chứ không thể nói cái tâm.

Phật tử: Dạ, ý thức biết.

Trưởng lão: Ý thức biết. Bởi vì nó hoàn toàn nó không cần nghe, không cần thấy cái gì bên ngoài hết. Mà nó chỉ cần biết ngoài cái thân nó, mà biết rất rõ ràng, đó là ý thức tập trung, con hiểu không? Ý thức tập trung, cho nên nó loại trừ ba cái này ra. Như vậy là con chỉ nằm ở trong cái ý thức, chứ không phải là con nằm trong cái tâm, phải không?

Phật tử: Như vậy cái tâm nó khác?

Trưởng lão: Nó khác, cái tâm ngồi đây nó phải nghe, mà nghe mà không bị dính mắc cái nghe. Nó nghe nó biết người ta chửi nó, nó biết mà nó không giận thì đó là cái nghe của nó là cái nghe giải thoát, cái nghe Vô Lậu. Còn bây giờ con biết không ở đây, mà không còn nghe cái gì hết, thì như vậy là coi như là con bị chặn đứng hết tất cả những cái biết khác. Thì cái biết này nó chỉ cô đọng ở trên cái ý thức thôi, hoàn toàn là con chỉ chết đứng ở trong cái ý thức. Chứ hoàn toàn con không sử dụng toàn cái con người của con. Mà con người của con là cái sắc uẩn, nó là 6 cái biết của nó: Mắt, tai, mũi, miệng, thân, ý, tức là có 6 cái biết. Nhưng mà trong cái sắc uẩn, phải sử dụng sắc uẩn là các ác pháp bên ngoài tác động vào không được tâm nó. Tâm nó là tức là 6 cái thức con, phải không?

(46:26) Bây giờ Minh Sát Tuệ thì phải phân biệt cho được cái này chứ không khéo chúng ta chỉ dùng cái ý thức. Bây giờ Thầy ngồi đây nè, Thầy nhiếp trong hơi thở này, cái ý thức Thầy đang làm việc nè. Cho nên nếu mà Thầy nhiếp hoàn toàn, ở bên ngoài Thầy không còn nghe thấy tất cả mọi cái, mà chỉ còn có biết ở trong này không, thì cái người đó đã sai rồi.

Tu vậy là bị ức chế, ức chế tâm của mình rồi, 6 cái thức nó không hoạt động. Mà ở đây con đường thiền của Đạo Phật là 6 thức hoạt động bình thường như mọi người, không có gì khác lạ. Nhưng mà tất cả chướng ngại pháp không tác động được vào 6 cái thức này. Nghe, nó không bị vì cái nghe đó làm động tâm mình. Thấy mà không bị gì hình ảnh sắc tướng đó mà lôi cuốn mình. Chứ không phải làm cho nó mất. Luôn luôn cứ thấy vào trong không thì cái đó chỉ là ý thức thôi, không phải tâm. Bởi vì Thầy muốn phân biệt để thấy được cái tâm và cái ý thức. Mục đích của chúng ta ở đây là tu làm sao cho tâm thanh tịnh, làm cho tâm bất động, chứ không phải làm cho ý thức bất động. Mà ý thức bất động tức là ức chế. Bị ức chế làm cho mắt, tai, mũi, miệng, 6 cái thức khác nó không hoạt động, nó chỉ có cái ý thức hoạt động thì nó sai.

Phật tử: Nếu như mắt, tai, mũi, miệng…​ nó đều hoạt động, nhưng mà chỉ có ý thức bất động không thì sao Thầy?

Trưởng lão: Bây giờ cái ý thức nó bất động, cái ý thức bất động nó không phải đủ, mà nó cả 6 cái thức người ta bất động thì nó mới đúng. Còn ý thức bất động không, thì hoàn toàn con đã đi lạc trong chỉ có ý thức, còn tất cả cái kia không thanh tịnh. Nếu mà con xả ra bình thường thì con bị động đó. Là con bị động, con không giải thoát. Con ở chỗ đó, ở ý thức con, con gom lại thì con không bị động. Nhưng mà con xả ra thì con bị động đó.

Phật tử: Xả ra, tức là không quan sát gì nó nữa hết là nó sẽ bình thường?

Trưởng lão: Con xả ra bình thường thì con sẽ không thấy, thì con sẽ hoàn toàn giải thoát. Chứ không khéo con vô đó rồi con kẹt ở trong đó. Con hiểu không? Bởi vậy không khéo là mình sẽ tu sai con! Con có gì không con?

Chú Tâm: Dạ, con kính bạch Thầy! Ở đây có quý đạo hữu gởi Thầy, hỏi Thầy …​